ÖZET
Dünya Ticaret Örgütü 30 Kasım 1999’da Seattle’da yeni milenyumun ekonomik anlaşmaları hakkında önemli kararlar almak üzere bir zirve toplantısı yapmaya karar vermişti. Ne var ki toplantının başlayacağı gün yaklaşık 40 bin kişi ara sokaklar da dahil olmak üzere kentin bütün yollarını işgal ederek toplantıya ulaşımı sekteye uğratmış ve toplantının açılış töreninin yapılmasını engellemişti; dönemin ABD başkanı Bill Clinton dahi açılış konuşmasını yapamamıştı. 1999’da başlayan bu süreç farklı biçimlere doğru evrilerek kısa sürede dünyanın pek çok yerine yayıldı. Barselona, Cenova, Porto Allegre, Doha, Cancun, Mumbai, Wall Street, Arap Baharı, Syntagma, Gezi Parkı derken Türkiye debu süreçten payına düşeni aldı. 1999’da başlayan süreçle birlikte dünya siyasetinin yeni bir döneme girmiş olduğu aşikârdır. Sürece ‘yeni’ denilmesinin nedeni –her ne kadar bu süreci kapitalizmin daha önceki patlamalarından, krizlerinden kopartmak doğru olmasa da– siyaset yapma biçiminin ve siyasetin kavramlarının dönüşmüş olmasıdır: örgütlenme yerine –hiyerarşik olmayan, yatay ve merkezsiz bir örgütleniş olarak– ilişkilenme, yurttaşlık yerine öznelik üretimi, devrim yerine süreç, diyalektik yerine diyaloji, halk ya da ulus yerine Çokluk daha fazla dile getirilmekte, yerellik, farklılık, tekil pratikler, içkinlik siyaseti, otonomi ve etik vurgusu giderek artmaktadır. Kuşkusuz bir başka benzerlik de bu süreçte mizahın siyasi bir araç olarak kullanılmasıdır; ironi ve parodinin bir arada kullanıldığı, karnaval imgelerinin boy gösterdiği bu “şenlikli muhalefet”, geçmişin keder yüklü siyasetinin tersine neşenin örgütlenmesidir. Bu çalışmada amaçlanan dile getirilen bu ortaklıklardan hareket ederek ve siyasal alanın daralma sorunuyla ilgisinde Gezi Parkı’nı tartışmaktır. Bu amaç doğrultusunda Foucault’nun “parrhesia”ya, Negri ve Hardt’ın “Çokluk”a, Badiou’nun “türeyimsel hakikat”e, Bahtin’in “diyaloji”ye, Critchley’in “mizah”a dair düşüncelerinden hareket edilecektir.
Anahtar Sözcükler: Gezi Parkı, kolektif parrhesia, biyosiyaset, Çokluk, türeyimsel hakikat, diyaloji, mizah, karnaval.
ABSTRACT
The World Trade Organization (WTO) was due to meet on November 30, 1999 in order to take important decisions on the new millenium’s economic agreements. However, some 40 thousand people blocked access to the city on the day of the summit by taking over the streets, thereby impeding the inaugural ceremonies; Bill Clinton, US President at the time, could not even deliver his inaugural speech. This turn of events evolved in different directions and acquired a global reach in a short time. Turkey, too, took its share from this process with the Gezi Uprising after Barcelona, Genova, Porto Allegre, Doha, Cancun, Mumbai, Wall Street, Arap Spring, and Syntagma. It is beyond question that the world politics has entered a new phase with the groundbreaking events of 1999. The reason for this phase to be defined as ‘new’ –notwithstanding the fact that it would be wrong to dissassociate it from the former irruptions and crises of capitalism– is that it brought about a transformation in the forms of political engagement and the concepts of politics: the keywords have shifted from ‘organization’ to ‘association’ as a non-hierarchial, horizontal and decentralized organizing, from ‘citizenship’ to the ‘creation of subjectivities’, from ‘revolution’ to ‘process’, from ‘dialectics’ to ‘dialogy’, from ‘the nation’ or ‘the people’ to ‘the Multitude’; we are witnessing an inreasing emphasis on locality, difference, singular practices, politics of immanence, autonomy, and ethics. Another common feature of these events is of course the element of humour being employed as a political tool; this ‘festive opposition’ featuring carnivalesque images, in which irony and parody go hand in hand, contrasts with the sad politics of the past in its attempt to organize joy. The aim of this study is to discuss the Gezi Uprising in its relation to the narrowing of the political field based on the aforementioned commonalities. To this end, this study will take up Foucault’s thoughts on parrhesia, Negri and Hardt on the ‘Multitude’, Badiou on ‘generic truth’, Bakhtin on ‘dialogy’, and Critchley on ‘humour’.
Key Words: Gezi Uprising, collective parrhesia, biopolitics, Multitude, generic truth, dialogy, humour, carnival