Nicolai Hartmann’ın Yeni Ontolojisinde Varlık ve Değer İlişkisi

ÖZET

Ontoloji çağımızda bir öz bilimi olarak fenomenoloji ile bir arada işlenmiş, özellikle de değerler alanı içinde olmak üzere varolanların bilgiden bağımsızlığını çıkış noktası olarak alan N. Hartmann tarafından yeniden canlandırılmıştır. N. Hartmann’da bütün diğer filozoflar gibi, varlığı tam olarak açıklamakta güçlük çekiyor. Ama bütün felsefi sorunların temelinde “ontolojik yapı” olduğunu kabul etmesiyle de, yeni-ontolojinin kurucusu olarak kabul edilmektedir. Hartmann, önümüzde sayısız duran ve birçokluk teşkil eden varlığın, aynı zamanda bu çokluğu ve çeşitliliği içinde taşıyan bir birliğinin ve bütünlüğünün olduğunu söyler. Bu bütünlüğü ya da birliği sağlayan şeyse, varolanın tabakalı bir yapıya sahip olmasıdır. Çünkü varlık birbiri üstüne yükselen tabakalara ve bu tabakaların kategorilerine sahiptir. Nicolai Hartmann “değerler” alanına da ontoloji açısından yaklaşmış, Max Scheler ’in geliştirmiş olduğu değerler kuramından yararlanmış ve onları yeni bir yorumla düzenlemiştir.

Anahtar Sözcükler: N Hartmann, yeni ontoloji, varlık, değer.


ABSTRACT

In our age, ontology as a science of essence has been treated together with phenomenology; it is especially revived by N. Hartmann who takes the starting point as the freedom of existing things from knowledge in the field of values. N. Hartmann also finds it difficult to explain existence completely just like all other philosophers. However, by placing “ontological structure” in the foundation of all philosophical questions, he is accepted as the founder of new ontology. Hartmann states that the existence which is in front of us and forms a majority also possesses a unity and completeness that carry this majority and diversity in itself. If this is what provides the unity, then existence should have a layered structure. Because existence has layers that mount on each other and it owns the categories of these layers. Nicolai Hartmann approached values from ontological point of view by making use of values theory that Max Scheler developed and arranging them in a new interpretation.

Keywords: N. Hartmann, new ontology, existence, value.