ÖZET
Bu çalışmada biz Heidegger’de mekânın egzistansiyal anlamını açıklığa kavuşturmayı amaçlıyoruz. Böylece, Varlık ve Zaman’daki § 22 ilâ 24’ün bir analiz ve yorumunu ortaya koymaya çalışıyoruz. Heidegger mekânı ölçülebilir soyut, izotropik ve homojen bir şey olarak ele alan geometrik-nesnelci mekân tasavvurunu eleştirir ve el-altında-lık kavramından hareketle mekân fenomenini açımlamaya çalışır. Buna göre dünya-içinde el-altında bulunan şeyler yani gereçler işgörülü tasanın kendilerine tayin ettiği yerlere aittir ve bu yerler de bölgeleri oluşturur. Dasein kendi payına yerlere ve bölgelere dağılmış mekânları söz konusu işgörülü tasa yoluyla açığa çıkarır. Uzaklığı-giderme ve yönlendirme Dasein’a ait iki egzistansiyal temel özelliktir ki bu özellikler mekânın anlam kazanmasında öne çıkmaktadır. Heidegger’e göre mekân asıl anlamını geometrik, dolayısıyla bilişselci-nesnelci yaklaşımdan hareketle değil, mekânın Dasein tarafından kullanımını birinci derecede hesaba katan egzistansiyal bir yaklaşımdan hareketle kazanır. Bu çerçevede, mekân mesela Kant’ta olduğu gibi dünyadan yalıtılmış bir öznede bulunmaz. Ne de mekân nesnelci yaklaşımda olduğu gibi dünyada yer alır. Ne öznelcilik, ne nesnelcilik, ama üçüncü bir yol vardır: Buna göre, dünya-da-olma’nın özsel olarak Dasein’a ait bir belirlenim olması ölçüsünde mekân dünyadadır. Sonuçta, mekân yalnızca Dasein’ın mekânlaştırıcı etkinliği ile açığa çıkar ya da kendini gösterir.
Anahtar Sözcükler: Dasein, Dünya, Dünya-da-olma, Mekân, Yer, Bölge, Uzaklığı-giderme, Yönlendirme.
ABSTRACT
In this study, we aim to clarify the existential meaning of space in Heidegger. To this end, we seek to provide an analysis and interpretation of § 22 to 24 in Being and Time. Heidegger criticizes the conception of geometric-objective space, which treats space as something that is measurable abstract, isotropic and homogeneous. Furthermore he tries to explain the phenomenon of space by being based on the concept of availability. According to this approach, the things that are available belong to the places assigned to them by the circonspective concern and these places constitute the regions. Dasein discovers the spaces scattered in places and regions by his circonspection. De-distancing and orientation are two existantial characteristics of Dasein, which give its meaning to the space. According to Heidegger, space does not derive its original meaning from the geometric, hence cognitive-objective approach, but from an existential approach that takes into account the use of space by Dasein in the first degree. In this context, space does not exist in an isolated subject from the world, as in Kant. Nor does the space take place in the world as in the objectivist approach. Neither subjectivism nor objectivism, but there is a third way: According to this, the space is in the world to the extent that the being-in-the-world is essentially a determination of Dasein. Finally, the space is only discovered or manifests itself through Dasein’s spatializing activity.
Keywords: Dasein, Wold, Being-in-the-world, Space, Place, Region, De-distancing, Orientation.